Afstemmen wederzijdse verwachtingen en rollen

Leerkrachten en ouders kunnen goed met elkaar samenwerken en elkaar aanvullen wanneer zij eenieders verwachtingen ten aanzien van het kind en diens ontwikkeling thuis en op school, en ieders specifieke taak hierbij, regelmatig met elkaar bespreken en afstemmen. Een balans vinden tussen de ambities van leerkracht en ouders is een belangrijke voorwaarde voor sterke ouderbetrokkenheid, en daarmee voor het benutten van de onderwijskansen van kinderen.

• “Om goed af te stemmen met ouders is het belangrijk dat ouders hun mening kunnen geven. Ze moeten altijd mee kunnen denken, net als de kinderen. Ik ga voor het oudergesprek eerst met het kind in gesprek. Kinderen kunnen dan aangeven wat zij zelf denken nodig denkt te hebben, wat zij makkelijk en moeilijk vinden, wat ze extra zouden willen oefenen en hoe ze daarbij geholpen kunnen worden door school en door hun ouders. Hierna komt het gesprek met ouders en kind samen. Ouders kunnen dan aanvullingen doen op wat het kind zelf al heeft aangegeven. Hier kan dan ook aan de ouders gevraagd worden wat zij er zelf van vinden en hoe het thuis gaat. Je bewandelt de weg samen, hierdoor worden ouders ook nooit overvallen” (leerkracht stimuleringsschool).

Als verwachtingen niet overeenkomen of als afstemmen moeilijk gaat:

• “Wanneer verwachtingen niet overeen komen is het belangrijk dat je als leerkracht vooral niet je gelijk wil halen en niet in discussie gaat. Je moet juist luisteren naar de ouders om erachter te komen waarom ze een andere mening hebben. Wat is dan precies de wens van ouders? Uiteindelijk wil iedereen het beste voor het kind” (leerkracht stimuleringsschool).
• “Juist met ouders waarmee het moeilijk afstemmen is, benadruk ik dat ik hen zie als ervaringsdeskundigen en van hen wil leren hoe ik met hun kind moet omgaan. Ik ben heel veel bij ouders thuis op bezoek geweest, om elkaar goed te leren kennen” (leerkracht speciaal onderwijs).

Meerdere leerkrachten geven aan dat zij bewust naar een middenweg te zoeken, wanneer hun verwachtingen en die van de ouders niet overeen komen, of dat zij echt hun eigen verwachtingen bijstellen.

• “Als je verwachtingen duidelijk bespreekt en ook aan ouders vraagt wat hun verwachtingen zijn, dan ontmoet je elkaar meestal wel in het midden is mijn ervaring” (leerkracht speciaal onderwijs).

Verwachtingen afstemmen is een continu proces, en gaat de hele schoolloopbaan door.

• “Ik vraag aan ouders altijd voorafgaand aan een gesprek welke onderwerpen zij willen bespreken en hoe zij het gesprek willen invullen. En ik kijk elk jaar samen met hen of we nog op dezelfde lijn zitten, wat betreft hoe we de ontwikkeling van het kind inschatten” (leerkracht speciaal onderwijs).
• “Ik voer aan het einde van het schooljaar altijd gezamenlijk met ouders en de leerkracht van aankomend jaar het laatste gesprek zodat er alvast kennis gemaakt kan worden. We kijken altijd samen naar de hele ontwikkeling van het kind” (leerkracht speciaal onderwijs).

Leerkrachten van stimuleringsscholen en speciaal onderwijs benadrukken dat het afstemmen van verwachtingen de hele schoolloopbaan doorgaat en dat het goed is om er vroeg mee te beginnen, omdat dit tijd kost. Twee ouders illustreren hoe leerkrachten dat doen:

• “School legt altijd alle scores aan ons uit, wat alles betekent. Mijn dochter werd al getest toen ze twee was! [VVE programma] Soms vraag ik me wel eens af of school niet teveel pusht… Maar ja, als ik nu [in groep 6] haar resultaten zie dan denk ik: ‘mijn kind wordt professor, haha!’ Ik heb vertrouwen in hoe ze het op school aanpakken. Het gaat echt anders dan in mijn eigen kindertijd” (vader stimuleringsschool)
• “Op school hebben ze een schema met kleurtjes, met zo’n curve erin, waaraan je kunt zien waar mijn zoon nu is en wat zij denken dat hij kan halen. En als ze denken dat hij het niet kan halen, dan wordt het aangepast. Vorig jaar werd het ook echt aangepast toen we al vrij snel het gevoel hadden ‘hij haalt het niet’. En dan luisteren ze ook echt naar ons. Maar ja, het blijft natuurlijk lastig om het echt eruit te halen, wat je kind kan” (moeder speciaal onderwijs).

Leerkrachten benadrukken dat het belangrijk is om rekening te houden met het acceptatieproces van ouders met een kind met een speciale onderwijsbehoefte.

• “Ik herinner mij een vader, die heel boos was omdat zijn kind doorverwezen zou worden naar het speciaal onderwijs. Maar ik ben toen gewoon rustig gebleven. Ik zeg ‘meneer, ik vind het fijn dat u zich ermee bemoeit. Als u denkt dat het beter kan, dan gaan we dat proberen. Wie weet. Als u zich ermee bemoeit reageert het kind misschien wel anders’. Toen heb ik hem materiaal aangeboden om thuis mee te werken en hij ging ermee aan de slag. En dan zie je dat het ook vader wel duidelijk wordt wat het kind werkelijk kan. Dus ik ben altijd eerlijk over de mogelijkheden. En als een ouder daar negatief op reageert, dan sta ik daar ook open voor. Dan zeg ik ‘dan gaan we het anders proberen’. Dat is heel belangrijk, je moet het niet meteen afwimpelen. Een ouder heeft ook zijn mening en ervaring. […] Het kan goed zijn dat het kind op school niet goed functioneert door omstandigheden die ik niet ken. Daar moet ik achter zien te komen” (leerkracht stimuleringsschool).
• “Ik heb een keer bij een oudergesprek meegemaakt dat een vader heel kwaad werd, omdat zijn kind niet goed presteerde. We hebben hem gewoon even stoom laten afblazen en gezegd van ‘nou goed, kom een keertje terug’. Zo’n vader nodig je dan uit voor een tweede gesprek” (leerkracht speciaal onderwijs).