Onderzoeksplan

Op professionals in jeugdhulpverlening en onderwijs wordt een beroep gedaan om nieuwe taken en rollen op zich te nemen en nieuwe vormen van professionaliteit te ontwikkelen, waarbij de eigen kracht van ouders en eigen regie van jeugdigen of leerlingen meer centraal komt te staan. Onderwijs én jeugdhulp hebben, respectievelijk op basis van de wet Passend onderwijs, het zorgen voor kansengelijkheid en de Wet op de Jeugdzorg en de Richtlijn Samen beslissen, vergelijkbare doelen waar het gaat om kwetsbare jeugdigen of zorgleerlingen. Daarom verbinden we de domeinen onderwijs en jeugdhulp in dit onderzoek.

De centrale vraag luidt:
Hoe kunnen professionals in jeugdhulp en onderwijs de partnerschapsrelatie vormgeven zodat de eigen regie van ouders en jeugdigen/leerlingen op opvoeden en opgroeien versterkt wordt?

Achtergrond

De wet Passend Onderwijs (2014) en de Wet op de Jeugdzorg (2015, 2020) vraagt van (aankomende) professionals dat zij leren partners te zijn met ouders in het bieden van optimale onderwijskansen voor zorgleerlingen (onderwijs) en de eigen regie van ouders en hun sociale systeem te ondersteunen ten behoeve van de ontwikkeling van jeugdigen (jeugdhulpverlening).  De samenwerking met ouders verdient aandacht in het hoger beroepsonderwijs, in het bijzonder wanneer sprake is van kwetsbare jeugdigen, ouders, gezinnen en beperkte mogelijkheden van ouders en/of verschillende waarden met betrekking tot opvoeden en opgroeien.

We deden eerder onderzoek naar educatief partnerschap in het primair onderwijs, naar de samenwerking van leraren en jeugdhulpverleners in het onderwijs en onderzochten de behoeften van professionals en ouders rondom vormgeving van partnerschap in gezinsgerichte ambulante, semi-residentiële en residentiële instellingen voor opvoedingsondersteuning. Professionals blijken vaak wel het gevoel te hebben een vertrouwensrelatie op te kunnen bouwen maar slagen er minder goed in om op een gelijkwaardige manier met ouders af te stemmen over doelen en/of gezamenlijk besluiten nemen. En met name laagopgeleide ouders en ouders met een andere thuistaal hebben veelal extra ondersteuning nodig hebben om tot zelfregie te kunnen komen. We weten al dat sterke partnerschapsrelaties tussen professionals en ouders de ontwikkeling van kinderen positief beïnvloeden. Maar we weten nog niet of, en hoe leraren en jeugdhulpverleners de eigen regie van ouders op de opvoeding ondersteunen en eigenaarschap van jeugdigen/leerlingen kunnen bevorderen.  

Onderzoeksopzet

De komende jaren willen we verder onderzoeken hoe professionals in jeugdhulpverlening en onderwijs kunnen werken aan partnerschap met ouders en jeugdigen zodat de regie van ouders en jeugdigen op opvoeding en opgroeien versterkt wordt. De focus ligt daarbij op jeugdigen en ouders in een kwetsbare situatie en/of met verschillende waarden ten aanzien van opvoeden en opgroeien.
Als rode draad loopt door het onderzoek (1) kennisontwikkeling volgens de partnership approach: in de driehoek beroepspraktijk, onderwijs en onderzoek participeren alle betrokkenen zoals ouders, jongeren, docenten, hulpverleners en onderzoekers in hun specifieke rol, en (2) het service user perspective als kwaliteitsnorm voor praktijkgericht onderzoek: een actieve rol voor ouders en jeugdigen om ervoor te zorgen dat het project leidt tot verbeteringen waar zij iets aan hebben.

Het project wordt uitgevoerd middels een mixed methods design. Het is erop gericht om de kwaliteit (vragenlijstonderzoek) en de aard van de samenwerking in de driehoek ouders, jeugdigen, professionals te onderzoeken (interviewstudie); praktische, werkzame tools voor het versterken daarvan te ontwikkelen en te implementeren (actieonderzoek) en kennis van professionals uit verschillende domeinen van jeugdhulp en onderwijs te verbinden (learning communities). Gedurende de looptijd van het project worden doorlopend bevindingen uit de kwantitatieve en kwalitatieve delen van het onderzoek, good practices en tools gedeeld op het kennisplatform (www.educatief-partnerschap.nl) dat we al eerder creëerden voor het delen van kennis en ervaringen tussen professionals.

Doel van het onderzoek

Het doel van het onderzoek is om (1) samen met professionals in onderwijs en jeugdhulp, docent/onderzoekers, ouders en jeugdigen kennis te genereren en te valoriseren over de verbetering van partnerschapsrelaties, met speciale aandacht voor de eigen regie van ouders en jeugdigen/leerlingen; om (2) kennis en onderwijs te genereren voor (toekomstige) professionals waar het gaat om partnerschapsrelaties vormgeven wanneer er sprake is van jeugdigen/leerlingen en ouders in een kwetsbare situatie of verschillende waarden met betrekking tot opvoeden en opgroeien; en om (3) bij te dragen aan de professionalisering van leraren en jeugdhulpverleners door kennis uit te wisselen over organisaties heen, uit verschillende domeinen. 

Het project loopt van september 2022 tot en met augustus 2024